Κύριε Πρωθυπουργέ, αγαπητέ Μίρκο, αγαπητοί Σόνια και Ιβάν, Εξοχότατοι, κυρίες και κύριοι.
Αυτή η στιγμή είναι πολύ ξεχωριστή για μένα. Σαν σήμερα, πριν από δέκα χρόνια, εσείς, ο λαός της Σερβίας, αποφασίσατε να φέρετε τη δημοκρατία στη χώρα σας. Αλλά κάνατε και κάτι ακόμα. Επιλέξατε τον ειρηνικό δρόμο της αλλαγής. Επιλέξατε να βγείτε από την απομόνωσή σας. Όλοι θαυμάζουμε το θάρρος σας γι’ αυτή την ιστορική επιλογή.
Και είμαστε υπερήφανοι για τη μικρή μας συμμετοχή στις προσπάθειές σας. Είμαστε υπερήφανοι για τη συμβολή της Ελλάδας. Εκείνο όμως που μας δίνει ακόμα μεγαλύτερη ικανοποίηση είναι το γεγονός ότι, δέκα χρόνια αργότερα, βρισκόμαστε σήμερα συγκεντρωμένοι σε μια Σερβία, δυναμική και δημοκρατική. Ήσασταν οι πρώτοι που εξεγερθήκατε στη μετακομμουνιστική εποχή. Επιζήσατε και αναπτυχθήκατε. Αυτό δεν έγινε χωρίς θυσίες, χωρίς διαφορές. Ήταν όμως το τίμημα για την οικοδόμηση του δημοκρατικού σας μέλλοντος.
Αγαπητοί φίλοι, απευθύνομαι σε εσάς, όχι μόνο ως Πρωθυπουργός, αλλά και ως φίλος, ως πραγματικός φίλος της Σερβίας.....
Έχουν περάσει σχεδόν τριάντα χρόνια που είμαι στην πολιτική ζωή, αλλά και πριν, όταν ήμουν υποψήφιος πολιτικός, είχα ως προτεραιότητα το όραμα για δημοκρατικά, ελεύθερα και ειρηνικά Βαλκάνια. Ήταν η εποχή όπου ο κόσμος έλεγε ότι ονειρευόμασταν. Κοιτάξτε, όμως, πού έφθασαν σήμερα τα όνειρά μας. Τότε, πριν από τόσα χρόνια, όταν ήμασταν πολύ νεότεροι, πρωτοσυνάντησα την Σόνια Λιχτ – πριν από 20 χρόνια, αν δεν απατώμαι. Την συνάντησα στην Πράγα. Η Σόνια υπηρετεί με αξιοθαύμαστο τρόπο τη δημοκρατία. Ελπίζω να την εκτιμάτε τόσο, όσο και τη δημοκρατία σας.
Συναντηθήκαμε την εποχή που αγωνιζόταν – και αγωνίζεται ακόμα – για την κοινωνία των πολιτών, κάτι το ανύπαρκτο τότε, το οποίο αποτελούσε ένα από τα θέματα του πολυετούς αντιστασιακού κινήματος. Μοιραστήκαμε αυτή την εμπειρία, παρόλο που βρισκόμασταν σε διαφορετικές πλευρές του Ψυχρού Πολέμου και η θέση της Γιουγκοσλαβίας στον Ψυχρό Πόλεμο ήταν ξεχωριστή. Κι εμείς, όμως, στην Ελλάδα, χρειάστηκε να αγωνιστούμε για να αποκαταστήσουμε τη δημοκρατία, μετά από πολυετείς αγώνες, ακόμα και δικτατορίες.
Είχα γνωρίσει πολλούς άλλους συμπατριώτες σας. Τον Μπόρις Τάντιτς, τον Πρόεδρό σας, που είναι φίλος μου. Τον Ιβάν Βέζντοβα, που στηριζόμαστε στη σοφία του. Τον Βουκ Γέρεμιτς, έναν νέο, που έπαιξε ζωτικό ρόλο στον απελευθερωτικό σας αγώνα πριν από δέκα χρόνια, ως μέλος του Κινήματος OTPOR. Θυμάμαι τις συλλήψεις που είχαν γίνει τότε, έξω από την ελληνική πρεσβεία. Ο Γιόβαν Ράτκοβιτς, μέλος του OTPOR, στην προσπάθειά του να με συναντήσει, είχε συλληφθεί έξω από την ελληνική πρεσβεία. Υπάρχουν και τόσοι άλλοι ακόμη. Με τον Μίρκο, έχουμε επίσης πολύ στενές σχέσεις.
Θα ήθελα να αναφέρω ακόμα δύο ονόματα, που συμβολίζουν την 5η Οκτωβρίου του 2000. Πρώτα, εκείνο του Βόισλαβ Κοστούνιτσα, του πρώτου Προέδρου σας, τον οποίο είχα πρωτοεπισκεφθεί, ως Υπουργός Εξωτερικών, ενώ εκείνος ήταν υποψήφιος. Του έφερνα ένα μήνυμα από την Ευρώπη. Το μήνυμα, ότι η Σερβία μπορούσε να γίνει μέλος της Ευρώπης. Την επιλογή, έπρεπε να την κάνει ο Σερβικός λαός. Χωρίς τον Κοστούνιτσα, δεν θα υπήρχε σίγουρα η 5η Οκτωβρίου. Η ιστορία, κάποτε θα δείξει ότι, εκείνες τις μοιραίες ημέρες, που τιμάμε σήμερα, η σοφία και η ηρεμία του, εξασφάλισαν την ιστορική αλλαγή στη χώρα σας. Και θέλω σήμερα να το αναγνωρίσω αυτό και επισήμως.
Θα ήθελα, επίσης, να μιλήσω για τον φίλο μου, Ζόραν Τζίντζιτς. Ο Ζόραν ήταν αξιόλογος άνθρωπος και εξαιρετικός πολιτικός. Είχε αντιληφθεί ότι η πρόοδος ήταν το αποτέλεσμα μιας λεπτής ισορροπίας ανάμεσα στο θάρρος και το ρεαλισμό. Επιδιώκοντας όμως και τα δύο, πλήρωσε το μοιραίο τίμημα.
Η σημερινή Σερβία είναι μια υγιέστερη χώρα, χάρη στα όσα έπραξε ο Ζόραν, αυτές τις πρώτες ημέρες του 2000. Δεν πρέπει ποτέ να ξεχνάμε ποια θα μπορούσε να ήταν η εναλλακτική λύση. Θεωρώ ένα από τα προνόμια της πολιτικής μου ζωής, το γεγονός ότι η οικογένεια του Ζόραν, μου επέτρεψε να εκφωνήσω επικήδειο, μετά από την τραγική δολοφονία του. Εκείνη την ημέρα, έδωσα μια υπόσχεση στο Ζόραν και στην Σερβία. Η υπόσχεση αυτή, ήταν ότι η Σερβία θα γινόταν μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αυτός ήταν ο σκοπός του Ζόραν. Και ανέλαβα την υποχρέωση να κάνω αυτό το όνειρο πραγματικότητα.
Δεν ήξερα τότε ότι θα γινόμουν μια μέρα Πρωθυπουργός της Ελλάδας. Σήμερα, λοιπόν, στέκομαι μπροστά σας και ανανεώνω αυτή την υπόσχεση, ότι θα συνεχίσω τον αγώνα για να φθάσει η Σερβία, το ταχύτερο δυνατό, εκεί όπου ανήκει, στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Δεν το λέω αυτό, απλά ως πολιτικός. Το λέω, ως υπόσχεση προς ένα φίλο. Το λέω, όμως, επειδή είναι και το σωστό. Πιστεύω, πιστεύουμε, ότι είναι αδύνατο να σκεφθεί κανείς ότι, το ευρωπαϊκό εγχείρημα, το ειρηνευτικό μας εγχείρημα, το δημοκρατικό μας εγχείρημα, θα είναι πλήρες, αν οι χώρες των Δυτικών Βαλκανίων δεν περιληφθούν στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Πρόκειται για πολιτικά και στρατηγικά δεδομένα. Οποιοσδήποτε υποστηρίζει το αντίθετο, τάσσεται κατά της γεωγραφίας, κατά της οικονομίας, κατά της ιστορίας, θα έλεγα, μάλιστα, και κατά της ουσίας της ίδιας της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Η ολοκλήρωση είναι μια διαδικασία, που μας επιτρέπει να ξεπεράσουμε τους διχασμούς και τους πολέμους της περιοχής. Γι’ αυτό το λόγο, προτείνω μια νέα πρωτοβουλία, την «Ατζέντα 2014», που έχει ως σκοπό την ανανέωση της υπόσχεσης της Ε.Ε. απέναντι στα Βαλκάνια και το ευρωπαϊκό τους μέλλον. Αυτή η δέσμευση ανελήφθη στην Θεσσαλονίκη, το 2003. Πρέπει να πω ότι σημειώσαμε μεγάλες επιτυχίες. Σήμερα, πάλι, η Ε.Ε. αναγνωρίζει ότι το μέλλον, το άμεσο μέλλον των Βαλκανίων, βρίσκεται μέσα στην ευρωπαϊκή οικογένεια. Γι’ αυτό το ευρωπαϊκό μέλλον, να είστε βέβαιοι ότι, η Ελλάδα, όπως και στο παρελθόν, θα εξακολουθεί να είναι ο πιο αξιόπιστος εταίρος και φίλος σας.
Θα ήθελα να αναγνωρίσω επισήμως το θάρρος και τη σοφία του Προέδρου σας, Μπόρις Τάντιτς, και της Κυβέρνησής του, που σας οδηγεί προς αυτό το μέλλον. Σε αυτό το ευρωπαϊκό μέλλον, όπου θα μοιραστείτε κοινές αξίες, κοινές φιλοδοξίες, κοινούς θεσμούς. Η ηγεσία δεν είναι κάτι το εύκολο, κυρίως η ηγεσία σε μια δημοκρατία. Έχει να κάνει με επιλογές και συμφιλίωση. Συμφιλίωση με το παρελθόν. Συμφιλίωση με τους εσωτερικούς αντιπάλους σας. Συμφιλίωση με άτομα που σας έχουν κάνει κακό. Συμφιλίωση με εκείνους που πρέπει να συμβιώσετε στο μέλλον.
Κάθε δημοκρατία πρέπει να τακτοποιεί αυτά τα θέματα. Και πιστεύω ότι η Σερβία, μια δημοκρατική Σερβία, προσπαθεί ειλικρινά να το κάνει. Αυτό είναι το εγχείρημα, η ιστορία και η ουσία της Ε.Ε., το γεγονός δηλαδή ότι αντιμετώπισε το παρελθόν, με τρόπο που να μας επιτρέπει να βαδίσουμε στο μέλλον, επουλώνοντας τις πληγές μας και ξεπερνώντας τους διχασμούς μας.
Το μέλλον σας, βρίσκεται στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Το μέλλον αυτό, πρέπει να υλοποιηθεί το ταχύτερο δυνατό. Δεν αρκεί οι Σέρβοι να βρίσκονται εντός της λευκής λίστας Σένγκεν. Πρέπει να γίνετε πλήρη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Σε αυτή τη δύσκολη διαδρομή, σας οδηγεί η Κυβέρνησή σας. Τα εμπόδια είναι εμφανή. Σας ζητήθηκε να συνεργαστείτε με το Διεθνές Δικαστήριο, για να παραδώσετε τον Ράτκο Μλάντιτς στη Δικαιοσύνη. Σας ζητήθηκε, επίσης, να αρχίσετε διάλογο με την Πρίστινα, για να βρείτε ένα modus vivendi. Γνωρίζω πολύ καλά ότι η Κυβέρνηση της Σερβίας συνεργάζεται πλήρως με το Δικαστήριο της Χάγης και ότι καταβάλλει κάθε προσπάθεια προς αυτή την κατεύθυνση. Το πιστεύω ακράδαντα. Η Κυβέρνησή μου δεν έχει καμία αμφιβολία γι’ αυτό.
Η Κυβέρνησή σας επέδειξε πρόσφατα αληθινό ευρωπαϊκό πνεύμα, υποστηρίζοντας μια απόφαση της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών, που καλεί την Σερβία σε διάλογο με την Πρίστινα. Ο διάλογος αυτός πρέπει να αρχίσει σύντομα και χωρίς όρους. Με εμπιστοσύνη και χωρίς παρεμβολές. Είμαι βέβαιος ότι θα βρείτε μια διέξοδο. Η μοίρα των Σέρβων του Κοσσόβου είναι ουσιαστικό πρόβλημα. Η μοίρα της θρησκευτικής ζωής της Σερβικής Ορθόδοξης Εκκλησίας – και εννοώ τη ζωή της Εκκλησίας, όχι μόνο των μνημείων – είναι κεντρικό θέμα.
Πιστεύω ότι όλοι αναγνωρίζουν ότι, τα θέματα αυτά δεν έχουν λυθεί, αλλά παραμένουν ανοικτά προς συζήτηση. Θα ήθελα να εξάρω το θάρρος της Κυβέρνησής σας για τη βούλησή της να βρει έναν τρόπο να διαπραγματευτεί μια απόφαση του ΟΗΕ, που να ανταποκρίνεται στα συμφέροντα της Σερβίας και να υποστηρίζει μια ενωμένη Ευρώπη. Θα ήθελα, όμως, να υπογραμμίσω και το νέο ρόλο της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Δεν πρέπει να σας παρασύρει ο ευρωσκεπτικισμός ή η αποκαλούμενη «μεταρρύθμιση» ή «κόπωση» της διεύρυνσης. Η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι ένα μακρόπνοο, ιστορικό εγχείρημα. Έχετε την επιλογή, είτε να συμμετάσχετε σε αυτήν, είτε να χάσετε την ευκαιρία, που θα εγγυηθεί το μέλλον των παιδιών σας και των εγγονών σας. Σκεφτείτε για λίγο τη ζωή σας, πριν από δέκα χρόνια. Όλοι γνωρίζουμε πού βρισκόσασταν. Αγωνιζόσασταν για να απαλλαγείτε από ένα πολιτικό σύστημα, που είχε απομονώσει και δαιμονοποιήσει την Σερβία. Δέκα χρόνια αργότερα, βρίσκεστε πολύ πιο κοντά στο όνειρο, στο όνειρο να γίνετε μέλος ενός Οργανισμού, που είναι από τους πιο δημοκρατικούς και ειρηνικούς όλης της υφηλίου.
Εύκολα μπορεί κανείς να παρασυρθεί και να παραπονεθεί, λέγοντας ότι τα πράγματα έπρεπε να είχαν προχωρήσει πιο γρήγορα. Οι ηγέτες σας, προσπαθούν να φέρουν πιο γρήγορα την Ευρώπη προς την Σερβία και την Σερβία προς την Ευρώπη. Γνωρίζετε επίσης πολύ καλά τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει η Ελλάδα. Θα ήταν εύκολο για μένα να μιλήσω αποκλειστικά για την Ελλάδα και τα εσωτερικά μας προβλήματα. Πιστεύω όμως ακράδαντα ότι, η μοίρα μιας χώρας, που πρέπει να αντιμετωπίσει τεράστιες δυσκολίες, δεν εξαρτάται από την υποχώρηση, αλλά από τη δέσμευση.
Οι πολίτες στη χώρα μου συχνά αναρωτιούνται, γιατί πρέπει να ταξιδεύω στο εξωτερικό, τη στιγμή που υπάρχουν τόσα προβλήματα στο εσωτερικό της χώρας, στην Ελλάδα. Γνωρίζουμε, όμως, ότι τα προβλήματα στη χώρα μου, συχνά, επηρεάζονται σημαντικά από τα παγκόσμια γεγονότα, από τις χρηματοπιστωτικές αγορές που βρίσκονται χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά, αλλά και από τις εξελίξεις στην περιφέρεια. Πώς μπορώ να σώσω τη χώρα μου, αν κάθομαι σπίτι μου; Σε μια παγκοσμιοποιημένη οικονομία, ο αγώνας για δημοκρατία και δικαιοσύνη είναι παγκόσμιος.
Πιστεύω ότι σ’ αυτή την προσπάθεια, είμαστε αλληλέγγυοι. Αγωνιζόμενοι για τη δημοκρατία στα Βαλκάνια, αγωνιζόμαστε για τη δημοκρατία στην ευρύτερη περιοχή, αγωνιζόμαστε για τη δημοκρατία και τη δικαιοσύνη σε όλη την υφήλιο. Αυτό ισχύει και για την Σερβία. Βρίσκεστε αντιμέτωποι με πραγματικές προκλήσεις, με δύσκολες αποφάσεις. Η μόνη απάντηση είναι η διορατικότητα και το θάρρος. Η μόνη απάντηση είναι να επιδείξετε στους πολίτες ειλικρίνεια και εμπιστοσύνη, παρουσιάζοντάς τους τα γεγονότα – τίποτα λιγότερο – τις δυσκολίες που βρίσκετε μπροστά σας, για να τις αντιμετωπίσετε μαζί.
Πρέπει λοιπόν να λειτουργούμε με ειλικρίνεια, αν θέλουμε αυτή η περιοχή να γίνει διαφορετική για όλους. Γνωρίζετε ότι, εμείς, στην Ελλάδα, θα σταθούμε στο πλευρό σας σ’ αυτές τις δύσκολες στιγμές, αλλά θα επιτύχουμε.
